Pas aan het eind van het jaar is er kans op voedselprijzen die duidelijk minder hard stijgen. Tot die tijd blijft de voedselinflatie alarmerend hoog, terwijl juist veel grondstofprijzen afgelopen jaar flink zijn gedaald. In het rapport ‘Honger naar winst’ wijst kredietverzekeraar Allianz Trade naar de food-bedrijven in de EU die verloren winsten proberen goed te maken.
De inflatie van voedingsmiddelen, alcohol en tabak bedroeg in april +13,6%, zo meldde Eurostat onlangs. Dat percentage is weliswaar iets lager dan in maart (+15,5%), maar in geen enkele andere productcategorie was de prijsstijging zo hoog in de EU.
“Van energiecrisis naar voedselprijscrisis”
“Waren eerder de hoge energieprijzen de belangrijkste driver achter de inflatie. Nu zijn dat de extreem hoge voedselprijzen. We zitten in een transitie van een energieprijscrisis naar een voedselprijscrisis. Het tast de consumptie aan en geopolitiek gezien brengt het arme landen in grote problemen. Vooral Afrikaanse landen kreunen onder de foodinflation.” Dat stelt Johan Geeroms, Director Risk Underwriting Benelux van Allianz Trade.
Over de oorzaak van de hoge voedselprijzen zegt Geeroms: “We zien dat grondstoffenprijzen al langere tijd afkoelen. Neem de prijs van tarwe en sojabonen; die is terug op het niveau van 2021. Ook bij andere grondstoffen zien we forse dalingen, al zijn die iets minder sterk. Hoe komt het dat voedselprijzen dan toch zo hard blijven stijgen? Dat heeft alles te maken met de bedrijfskosten van voedselproducenten en detailhandelaren.”
Vergrootglas op bedrijfskosten foodsector
Hoeveel hoger waren de kosten voor de foodsector? Uit het onderzoek van Allianz Trade blijkt dat energie (olie) +43% duurder was, uitgaande van 2022 versus 2021, elektriciteit +145%, kosten verpakkingen +24% (papier), +18% voor glas, +23% voor metaal, en +16% voor plastic. Arbeid (in detailhandel) +5%.
Volgens het onderzoek kwamen deze hogere kosten voor een belangrijk deel op het bord terecht van de food-retailers. Zij hebben de meeste (maar niet alle) kosten doorberekend aan klanten. Alleen al in 2022 verhoogden voedselproducenten hun prijzen met +17% (j/j), terwijl foodretailers hun prijzen ‘slechts’ met +12% verhoogden. Financiële gegevens van beursgenoteerde foodretailers bevestigen dat de kosten sneller stegen dan de omzet, waarbij de brutomarges in 2022 slonken en daalden tot onder pre-pandemie niveaus.
“Inhaalwinst maken”
Geeroms: “Als we nog verder inzoomen, zien we dat de totale kostenindex voor de Europese voedingssector in het tweede kwartaal van 2022 steeg met +6,7% terwijl de omzet maar met een magere +0,8% groeide. Sindsdien zien we dat de omzetgroei sneller stijgt dan de kostenindex. Om dat te verklaren kom je bij de prijsstelling terecht. Dat suggereert dat voedingsbedrijven bezig zijn om verloren marges goed te maken en ‘inhaalwinst’ proberen te maken door de prijzen relatief hoog te houden." In zijn algemeenheid waarschuwt Geeroms voor "graaiflatie" waarbij grote bedrijven profiteren van de inflatie door hun prijzen te verhogen om zo hogere winstmarges te halen. Volgens het onderzoek van Allianz Trade is sinds medio 2022 ongeveer 10% van de prijsverhoging niet terug te voeren op hogere kosten (energie en productiekosten).
Uit het onderzoek van Allianz Trade blijkt dat de voedselinflatie in de EU sterk varieert per land. Zo ligt de voedselinflatie in zuidelijke EU-landen onder het EU-gemiddelde: Frankrijk +7,3%, Italië +9,3%, en Spanje +11,6%, tegenover bovengemiddelde scores in andere landen zoals Duitsland +12,6%, Polen +14,5% en Slowakije +18,6%.