In de zorgsector is het al decennia gebruikelijk dat medewerkers alleen zorghandelingen mogen uitvoeren als zij een opleidingstitel of functie hebben. In de krappe arbeidsmarkt en vergrijzende samenleving hebben we echter iedereen nodig om de stijgende zorgvraag op te kunnen vangen.
De huidige arbeidsmarkt voor verpleging, verzorging en thuiszorg is deels gesloten, omdat een diploma als voorwaarde wordt gezien. Met name voor zij-instromers is het daardoor lastig om weer in de zorg aan de slag te gaan. Zij komen vaak in opleidingen terecht die primair ontwikkeld zijn voor jongeren. Ditzelfde geldt voor medewerkers die al in de sector werken en zich verder willen ontwikkelen.
Werkgeversorganisatie ActiZ wil in de CAO-VVT daarom veranderingen doorvoeren om de arbeidsmarkt meer open te maken. Onder het motto ‘de medewerker op één’ wil ActiZ met tien principes nadrukkelijk inzetten op het denken in bekwaamheden en minder in bevoegdheden.
Bevoegd is niet altijd bekwaam
Soms is iemand op grond van een diploma wel bevoegd om bepaalde zorg te leveren, maar niet bekwaam. Als een gediplomeerd zorgmedewerker al vijf jaar geen injectie heeft gegeven, dan is die persoon onbekwaam en daarmee ook onbevoegd.
Tegelijkertijd kan iemand die dat diploma niet heeft wel bekwaam gemaakt zijn – met de juiste scholing en toetsing - om die injectie te geven. Dit is niet nieuw en bekwaamheid koppelen aan alleen diploma gaat dus niet altijd op.
Het is belangrijk per individuele zorgverlener vast te stellen voor welke handelingen iemand aantoonbaar bekwaam en is. En ben je op papier wel bekwaam maar voel je jezelf dat niet, dan moet je de handeling niet uitvoeren. Ook al is iemand aantoonbaar geschoold en getoetst, dan nog kan die persoon besluiten om iets niet te doen. Dit kan van alles zijn, bijvoorbeeld een gebrek aan vertrouwen tussen zorgmedewerker en patiënt.
Bekwaamheidspaspoort
Vilans werkt met zorgprotocollen. Daarin staat vooral hoe een bepaalde handeling gedaan moet worden en niet wanneer. Lange tijd boden we zorgorganisaties de mogelijkheid om aan te geven welk niveau een zorgverlener moet hebben om een bepaalde handeling uit te voeren.
Sinds vorig jaar hebben we deze optie weggehaald uit het portaal, dat gebruikt wordt door ongeveer 300.000 professionals in de langdurige zorg. Het is veel verstandiger om zoiets te regelen in een managementsysteem, met bijvoorbeeld een bekwaamheidspaspoort. Hierin kan precies staan in welke handelingen de medewerker bekwaam en geschoold is.
Lia Davelaar, Directeur Kennismanagement en -strategie, Vilans