In de komende winter zullen de problemen die worden veroorzaakt door extreem hoge energieprijzen nog duidelijker worden. Energiebedrijven zullen de financiële problemen van hun klanten alleen maar zien verergeren als het kabinet geen aanvullende maatregelen neemt. Bij Eneco heeft een kwart van de huishoudens een achterstand met het betalen van de energierekening.
"We zitten nu een beetje in de stilte voor de storm", zei Eneco-topman Ron Wit woensdag tijdens een gesprek in de Tweede Kamer. Samen met andere experts informeert hij parlementariërs over de betaalbaarheid van energie voor huishoudens.
Deze stilte is er omdat nog niet iedereen zijn eindafrekening van het energiebedrijf heeft ontvangen en niet iedereen een variabel contract heeft. Dit is een contractvorm waarbij de prijzen tussentijds kunnen worden aangepast. "Maar die storm zien we aankomen", zegt Wit.
Bij Eneco heeft een kwart van zijn klanten een lage termijnbetaling en moeten ze meer bijbetalen als dit niet worden aangepast. In 8 procent is dat 500 euro en in 17 procent van de gevallen zelfs meer dan 1.000 euro. “Als dat straks afgerekend moet worden, kan dat leiden tot schulden en problemen. We denken dat het nog veel erger gaat worden", zegt de CEO van Eneco.
Wit noemt het pijnlijk dat energiebedrijven financieel profiteren van deze situatie en zegt begrip te hebben voor het gevoel van "onrecht en machteloosheid". De winst van Eneco steeg van 118 miljoen euro in 2020 naar 209 miljoen euro vorig jaar.
Vraag of het kabinet genoeg doet
Het kabinet maakt naar verwachting op Prinsjesdag bekend dat bedrijven die veel extra winst maken door de hoge gasprijzen een extra belasting moeten gaan betalen. Dit geld wordt dan teruggesluisd naar huishoudens om hoge prijzen te beperken.
De energiebedrijven werken momenteel samen met het kabinet aan een noodfonds voor klanten die hun rekeningen niet meer kunnen betalen. Hoe dit fonds eruit komt te zien en wie er gebruik van kan maken en wanneer is nog niet bekend.
Naast dit noodfonds heeft het kabinet voor komend jaar een koopkrachtpakket van zo'n 15 miljard euro klaar staan. De vraag is alleen of dit tijdig en voldoende is.
Nibud ziet groep groeien met financiële ellende
Budgetvoorlichtingsorganisatie Nibud ziet nu al een forse toename van het aantal mensen dat moeite heeft om de eindjes aan elkaar te knopen. "Zelfs van de groep die tot nu toe geen financiële zorgen heeft gehad", zegt Nibud-directeur Arjan Vliegenthart.
De beslissingen die mensen moeten nemen, zijn stressvol, zegt Vliegenthart. “We horen verhalen dat mensen niet meer koken. Of ze verwarmen de komende winter helemaal niet en hebben de laatste sportactiviteit van hun kind opgezegd."
Voor de laagste inkomens is er dit jaar een energietoeslag van 1.300 euro ingevoerd. Maar niet iedereen maakt er gebruik van, merkt de Nibud-directeur op. Volgens een onderzoek van het Nederlands Dagblad is dit het geval bij een op de zes huishoudens in de vier grootste gemeenten.
“Het is daarom bijzonder urgent om verder te kijken dan de huidige maatregelen. We zien dat mensen in de winter niet rond kunnen komen zonder extra hulp”, zegt Vliegenthart.