Een kwart van de Nederlandse jongeren heeft een taalachterstand. Om te zorgen dat dit afneemt, zijn de overheid en het onderwijs op zoek naar oplossingen. Hierbij wordt vooral gekeken naar de vaardigheden ‘begrijpend lezen’ en het ‘vergroten van leesplezier’. Maar om dit probleem bij de wortel aan te pakken, zou de focus juist gelegd moeten worden op de leesontwikkeling in de volle breedte.
Rapporten van onder andere PISA laten zien dat de leesvaardigheid van onze jongeren is teruggelopen. Weinig motivatie om te lezen is al jarenlang een probleem. Daarom gaat het roer om. Onderwijsminister Dennis Wiersma presenteerde een plan om de basisvaardigheden van leerlingen de komende jaren te verbeteren. Experts die aan het woord komen in een artikel op NU.nl, zien een te grote focus op technisch lezen en te weinig voorlezen als belangrijkste oorzaak van het lage niveau. Maar het proces van leren lezen is een complex samenspel tussen allerlei factoren. Het is daarom beter om aan alle knoppen tegelijkertijd te draaien. De aandacht moet naar het totaalplaatje gaan, en niet alleen naar die aspecten waarop we in de internationale rapporten laag scoren.
Technisch lezen in het nauw
Het is goed dat er aandacht is voor het verbeteren van leesplezier en begrijpend lezen. Deze aspecten zijn enorm belangrijk voor het goed leren lezen, maar de indruk wordt gewekt dat we dan wel wat minder aandacht aan het technisch lezen kunnen geven en dat is gevaarlijk. Het suggereert dat je de leesontwikkeling kunt splitsen in afzonderlijke onderdelen, maar de leesontwikkeling is één geheel. Alles hangt met elkaar samen. Pas als je de techniek van het lezen onder de knie hebt, kun je aandacht geven aan de inhoud van een tekst en ook pas dan kun je gegrepen worden door wat je leest. Wetenschappelijk onderzoek geeft bovendien nog voldoende aanknopingspunten om ons technisch leesonderwijs verder te verbeteren. Waar we zeker iets laten liggen, is in ons letteronderwijs. Letterkennis is bepalend voor de leesontwikkeling. Er is veel ongelijkheid in het aantal letters dat kinderen bij de start van groep 3 kennen. Laten we zorgen dat alle kinderen al vroeg alle letters en klanken beheersen en zo de best mogelijke start maken.
Een crisis vraagt om een totaalaanpak. Met gerichte aandacht voor leesbegrip en leesmotivatie, maar dat begint bij de technische aspecten van het lezen. De aandacht voor technisch lezen mag dus niet verslappen.